باغ موزه امیر سمنان
بشنوید یا بخوانید
عمارت امیر سمنان سفری به قلب تاریخ و فرهنگ
در دل شهر سمنان، جایی که تاریخ و هنر با هم گره خورده‌اند، عمارت و باغ موزه امیر همچون گوهری درخشان می‌درخشد. این بنای زیبا و چشم‌نواز که قدمتش به اواخر دوران قاجار می‌رسد، نه‌تنها از نظر معماری بلکه به دلیل پیشینه غنی تاریخی و فرهنگی خود، یکی از برجسته‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهر سمنان است. عمارت امیر، میان سال‌های ۱۲۷۵ تا ۱۲۸۵ هجری شمسی به دستور حاج میرزا آقا فامیلی، یکی از تجار و آینده‌اندیشان برجسته سمنان، و به دست استاد معمارباشی ساخته شد.
این خانه در کنار باغ بزرگ امیر اعظم، حاکم ایالت کومش، قرار داشت و از همین رو به نام «عمارت و باغ امیر» شناخته شد. در سال‌های بعد، این عمارت از لحاظ تاریخی و اجتماعی، میزبان رویدادها و شخصیت‌های برجسته‌ای بوده است. از جمله این رویدادها می‌توان به محل برگزاری جلسات سران مشروطه سمنان در سال ۱۲۸۵ خورشیدی، رفت‌وآمد احمد قوام پیش از تصدی مقام نخست‌وزیری در سال ۱۳۰۰، حضور کلنل محمدتقی خان پسیان در همان سال، اقامت رضاشاه در سال ۱۳۱۷، و استفاده از این بنا به عنوان پایگاه افسران ارتش روسیه بین سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۶ اشاره کرد.
همچنین این عمارت در سال ۱۳۳۱ میزبان احمد قوام پس از دوران نخست‌وزیری بوده و در دوران مبارزات مذهبی، جلسات مهمی علیه حکومت وقت توسط علامه حائری در این مکان برگزار شده است. علاوه بر این، در ایام عید و به‌ویژه روز سیزده نوروز، این عمارت به‌عنوان مکانی برای تفریح و گردهمایی مردم سمنان مورد استفاده قرار می‌گرفت.
عمارت و باغ امیر سمنان که در ساختش از اصول معماری دوران صفوی الهام گرفته شده است، در زمینی به مساحت ۱۴۸۰ مترمربع بنا شده و زیربنای آن ۳۷۰ مترمربع را شامل می‌شود که عمده ساخت‌مایه آن آجر، خشت، گچ و چوب است. این عمارت در زمان ساخت، در خارج از شهر سمنان و بر بلندای ورودی باغی سرسبز قرار داشت. باغی که با درختان بلند چنار، انجیرستان‌ها، توتستان‌ها و زمین‌های کشاورزی احاطه شده بود و چشم‌اندازی خیره‌کننده به کارخانه ریسمان‌ریسی را پیش چشم بازدیدکنندگان قرار می‌داد.
فضای داخلی این بنا به سه بخش عمومی، خصوصی، و نیمه‌خصوصی تقسیم شده و با تزئینات گچی، ستون‌های چوبی پوشیده با گچ، و کاشی‌های هفت‌رنگ زینت یافته است. در نمای این بنا، ایوان‌های زیبایی با ستون‌های گچی تزئین شده‌اند که همزمان استحکام و زیبایی را به نمایش می‌گذارند.
یکی از بخش‌های چشم‌گیر این عمارت، حیاط مرکزی با حوضی چندضلعی و فواره‌های کوچک است که آب آن از قنات ضیائیه تأمین می‌شده است. این طراحی، علاوه بر جلوه‌گری بصری، هوای باغ را دلپذیر و مطبوع می‌ساخت.
عمارت باغ امیر در سال ۱۳۹۴ پس از مرمت، توسط سرمایه‌گذاری آقای محمد عزیزالدین و با مشارکت شهرداری سمنان به “موزه تاریخ صدساله سمنان” (موزه مردم‌شناسی سمنان) تبدیل شد. این بنا به دو فاز موزه و سفره خانه تقسیم شده است که موزه آن شامل ده بخش متنوع است (اتاق چاپ، رادیو، تلفن، آب، اتاق نشیمن، اسناد، سینما، موسیقی، مطبخ و اتاق عکس) که هر یک داستانی از زندگی و پیشرفت مردم این دیار را روایت می‌کنند. از جمله جذاب‌ترین این بخش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ـ بخش چاپ: نمایش اولین دستگاه چاپ سمنان، ساخت آلمان، به همراه گراورها و کلیشه‌های قدیمی.
ـ بخش رادیو و مخابرات: مجموعه‌ای از رادیوهای نفتی و سکه‌ای و بیش از ۳۵ دستگاه تلفن از جنگ جهانی دوم تا تلفن‌های صحرایی.
ـ بخش اسناد و وقف‌نامه‌ها: نمایش بزرگ‌ترین وقف‌نامه آب سمنان به طول ۶ متر، کوپن‌های جنگ جهانی اول و دوم، و نخستین قرارداد تجاری سمنان با دولت روسیه و برگه تعرفه انتخابات مجلس سنا و شورای ملی مربوط به سال ۱۳۳۱ و ۱۰۰ سند قدیمی از اواخر قاجار تا دوران معاصر.
ـ بخش موسیقی و سینما: نخستین دستگاه‌های ضبط و پخش موسیقی و دوربین‌های فیلم‌برداری قدیمی.
ـ بخش عکاسی: در نوروز ۹۸ عکاسخانه تاریخی موزه افتتاح و امکان عکاسی با اجسام تاریخی و فضای موزه فراهم شد که نیاز به هماهنگی برای عکاسی است.
بازدید از عمارت و باغ موزه امیر، سفری در دل تاریخ، هنر و فرهنگ مردم سمنان است. هر اتاق این عمارت، داستانی از گذشته دارد؛ از اولین دستگاه بستنی‌ساز گرفته تا ابزار سلمانی قدیمی و آثار به‌جا مانده از دوران قاجار.
اگر روزی قدم به سمنان گذاشتید، این باغ موزه که یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر سمنان است را از دست ندهید. اینجا نه‌تنها گذشته را لمس می‌کنید، بلکه در فضایی آرام و دلپذیر، بخشی از روح تاریخ این شهر را با خود به یادگار می‌برید.
عمارت و باغ موزه امیر در تاریخ ۹ آبان ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سوال‌های متداول
ساعت بازدید باغ موزه امیر سمنان چه زمانی است؟
شنبه تا پنج شنبه: ۹ الی ۱۶ بعدازظهرها از ۱۷ تا ۲۲ جمعه‌ها از ۱۷ تا ۲۱
آیا بازدید از موزه مردم‌شناسی تاریخ صدساله سمنان هزینه ورودی دارد؟
این موزه دارای ورودی و کارشناس مطلع است که می‌تواند اطلاعات کاملی را در مورد موزه در اختیار شما قرار بدهد.
آدرس و شماره تماس عمارت امیر سمنان چیست؟
سمنان، باغ فردوس، خیابان میرزا بزرگ شیرازی، کوچه باغ امیر تلفن: 023-33333805 09121318087
